Welke dilemma’s ervaren professionals als het gaat om de bescherming van kwetsbaren in onze samenleving? En hoe kun je inschatten of iemand uit vrije wil handelt of dat het toch ‘niet-pluis’ is? Deze vragen wierp de Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie (KNB) op tijdens het Fraude Film Festival in Eye Amsterdam. Zo’n 75 mensen uit het notariaat, openbare orde en veiligheid, banksector, consultancy en de zorg waren hier 3 oktober bij aanwezig.
Thema van het jaarlijkse Fraude Film Festival was dit jaar ‘uitbuiting’. De KNB heeft ervoor gekozen om tijdens haar sessie aandacht te besteden aan een maatschappelijk probleem: de bescherming van kwetsbare mensen. De overheid wil dat mensen zo lang mogelijk zelfstandig blijven en keuzes kunnen maken, maar het risico van uitbuiting ligt dan wel op de loer. Hoe ervaren ‘kwetsbare mensen’ dit zelf? En hoe vind je samen met naasten en professionals de balans?
Positieve en negatieve kant
Voor deze gelegenheid was een korte compilatie gemaakt van de Zembla-uitzending ‘Aasgieren en erfgenamen’ uit 2006 en het voorlichtingsfilmpje uit Engeland over de Mental Capacity Act. Centraal daarin staan mensen die kwetsbaar zijn en op anderen moeten vertrouwen voor het regelen van bijvoorbeeld hun geldzaken. Hier zitten positieve kanten aan, zoals een echtpaar dat zelfstandig kan blijven wonen. Maar ook negatieve kanten. Zo komt er een dame in voor die door haar dochter financieel wordt uitgebuit.
Snapt de cliënt het echt?
Aansluitend volgde een paneldiscussie onder leiding van journalist Eveline Rethmeier. Insteek: het vinden van de juiste balans tussen het uitsluiten van risico’s en het respecteren van de autonomie van personen. Volgens KNB-voorzitter en notaris Nick van Buitenen soms een lastige afweging. Hij wierp de vraag op: ‘Overziet iemand wel de gevolgen van wat hij of zij nu gaat regelen? Wil en snapt de cliënt het echt?’ Roxana Faujdar van de Rabobank liet weten dat samenwerking met ketenpartners in lokale allianties al veel leed heeft voorkomen. En dat de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) samen met grootbanken financieel misbruik zoveel mogelijk wil voorkomen. Dit doen de organisaties door het trainen van bankmedewerkers op signalen van mogelijk financieel misbruik.
Zonder naaste familie
Edwin van Breemen en Gerda Krediet hebben beide ruime ervaring in de zorg en zien dat juist mensen zonder naaste familie of met weinig contacten gemakkelijke slachtoffers zijn van misbruik. Zij vertrouwen de enige die zij hebben. Dat kan een ver familielid, hulpverlener of buurvrouw of -man zijn. Helaas wordt dat vertrouwen geregeld geschaad.
