Door de nieuwe Wet transparantie maatschappelijke organisaties moet elke maatschappelijke organisatie grote donaties openbaar maken. Dit vinden het notariaat en de advocatuur te ver gaan. Dat schrijft de Gecombineerde Commissie Vennootschapsrecht (GCV) in een reactie. De commissie steunt het voorstel, maar heeft bezwaren tegen het zogenoemde sleepneteffect van het voorontwerp. Als het aan de GCV ligt, moet het voorstel zich meer richten op misbruikgevoelige organisaties.
Maatschappelijke organisaties – waaronder religieuze en levensbeschouwelijke organisaties – moeten op grond van het voorstel elke donatie van minimaal 15.000 euro openbaar maken. Verder worden stichtingen verplicht hun balans en staat van baten en lasten openbaar te maken. Het voorstel is een uitvloeisel van het regeerakkoord.
Maatschappelijke organisatie als nieuw begrip
De GCV vraagt zich af (pdf, 265 KB) waarom de introductie van de maatschappelijke organisatie als nieuw begrip in onze wetgeving noodzakelijk is. In het voorstel wordt duidelijk gemaakt dat alle stichtingen, verenigingen en kerkgenootschappen eronder vallen, net als hun buitenlandse equivalenten die duurzaam in Nederland activiteiten uitoefenen. Een materiële begripsomschrijving van de term maatschappelijke organisatie ontbreekt in het voorstel. Niet iedere stichting, vereniging of kerkgenootschap houdt een maatschappelijke organisatie in stand.
Onderzoek nodig
De GCV stelt preventieve en repressieve mogelijkheden om misbruik van rechtspersonen tegen te gaan niet ter discussie. Zij steunt het breder in beeld brengen van geldstromen die anders onzichtbaar blijven. De commissie vindt wel dat er eerst moet worden onderzocht om hoeveel risicogevoelige organisaties het gaat voordat elke maatschappelijke organisatie ermee te maken krijgt.
Pleidooi voor evenwichtige regeling
De GCV pleit voor een minder ingrijpende, maar evenwichtige regeling zonder ongewenste en omvangrijke neveneffecten. Het zou dan moeten gaan om specifieke, doelgerichte (transparantie)maatregelen die aanknopen bij – zoals in het voorstel staat – een vermoeden van of een risico op onwenselijke beïnvloeding. Dit zou dan alleen moeten gelden voor inhoudelijk gedefinieerde misbruikgevoelige organisaties. De GCV probeert in een reactie op onderdelen alvast een eerste aanzet te geven.