Als christen heeft zij gewetensbezwaren tegen het opmaken van het testament
Casus
Klager heeft de notaris gevraagd een testament op te stellen. In het testament wenst klager twee Palestijnse organisaties op te nemen. De notaris heeft de klager telefonisch laten weten dat zij als christen gewetensbezwaren heeft tegen het opmaken van het testament.
De klacht
De notaris heeft in strijd met haar ministerieplicht gehandeld. De notaris bleef dienstweigeren ook al gaf zij aan voor een levensvatbare twee-staten-oplossing te zijn, hetgeen volgens klager ook de wens is van beide Palestijnse organisaties.
De klager is niet verder in discussie gegaan met de notaris onder meer omdat op de website van het notariskantoor geen kantoorklachtenregeling staat.
Daarbij heeft de notaris niet voortvarend gereageerd waardoor het opstellen van de akten vertraging heeft opgelopen en klager op zoek moest naar een andere notaris.
Het verweer
De notaris is voor het eerst geconfronteerd met een botsing tussen haar ministerieplicht en persoonlijke overtuigingen. En daarnaast met een botsing tussen haar godsdienstvrijheid en vrijheid van meningsuiting aan de ene kant en het recht van klager op een gelijke behandeling (niet-discrimineren op basis van geloofsovertuiging) aan de andere kant.
De notaris stelt dat zij dienst mag weigeren in geval van gewetensbezwaren op grond van persoonlijke overtuiging en heeft dat uitgelegd aan klager met het aanbod hem door te verwijzen naar een andere notaris. Doorverwijzing in geval van gewetensbezwaren is eveneens mogelijk op basis van de grondrechten (godsdienstvrijheid en vrijheid van meningsuiting) van de notaris.
'Klacht deels gegrond zonder oplegging van een maatregel'
Het oordeel
In beginsel is de notaris verplicht haar ministerie te verlenen bij het opstellen van een testament. Deze ministerieplicht is niet absoluut, maar uit de parlementaire geschiedenis blijkt niet dat gewetensbezwaren onder artikel 21 Wet op het notarisambt (Wna) vallen.
Laat artikel 21 lid 4 Wna ruimte voor doorverwijzing op basis van gewetensbezwaren?
De kamer overweegt dat doorverwijzing in het belang van de cliënt is als de notaris door gewetensbezwaren wordt belemmerd in een kwalitatieve en voortvarende afhandeling.
De kamer weegt het belang van de notaris bij respectering van haar godsdienst- en gewetensvrijheid met het belang van klager bij een goede en voortvarende afhandeling en oordeelt dat de notaris niet tuchtrechtelijk verwijtbaar heeft gehandeld.
De notaris heeft de klager niet afdoende geïnformeerd over het bestaan van een klachtenregeling. Klager had in de gelegenheid gesteld moeten worden van de algemene voorwaarden kennis te nemen. Het heeft de klager overigens niet belemmerd om over zijn klachten informeel te overleggen met de notaris.
Bij een verzoek tot het opmaken van een testament is enige voortvarendheid geboden en de notaris had moeten aangeven dat zij enige tijd nodig had om zich te beraden over het verzoek tot dienstverlening.
De maatregel
Het zwaartepunt van de onvrede ligt bij het eerste (ongegronde) klachtonderdeel, daarom legt de kamer geen maatregel op. De vertraging die het gevolg is geweest van de gewetensnood van de notaris is, nu van urgentie bij klager niet is gebleken, gering.
De kamer legt geen maatregel op
Kamer voor het notariaat Amsterdam, 23 maart 2021, (nog) niet gepubliceerd.
Opmerking
Een beroep op godsdienstvrijheid en gewetensbezwaren kan en mag niet lichtvaardig worden gedaan. Het afwegen van de belangen van de client tegen deze grondrechten doet gekunsteld aan omdat het recht op gelijke behandeling niet lijkt te worden meegewogen. Opvallend is dat de notaris dit zelf in haar verweer wel mee lijkt te wegen.
De vraag is ook in hoeverre de notaris aan een cliënt kan uitleggen wat zijn/haar bezwaren zijn zonder in een inhoudelijke discussie terecht te komen. Bij een dergelijke discussie zijn geen van partijen gebaat en ons rechtsstelsel zeker niet.