‘Wij hopen op zo min mogelijk onderling gedoe als wij er niet meer zijn’
In zijn werkzame leven was Wim Eikelboom directeur van een zuivelonderneming in Meppel. Daar leerden notaris Hil Herweijer en hij elkaar kennen via een christelijke businessclub voor ondernemers en managers. Hun contact groeide uit tot een vriendschap en in de loop der tijd regelde Herweijer meerdere zaken voor het echtpaar Eikelboom, waaronder hun testament en in 2010 hun levenstestament. Vorig jaar besloot het stel hun levenstestament te actualiseren.
Wim Eikelboom: ‘Om ons heen zien wij te vaak dat er gedoe ontstaat rondom een overlijden. Wij hebben vijf kinderen en je kunt wel denken: dat speelt bij ons niet, wij hebben zo’n harmonieus gezin, maar overal waar ouders en kinderen zijn, is er wel íets. Er spelen altijd dingen waar je als ouder geen weet van hebt. Mijn vrouw en ik besloten daarom over ons (levens)testament zo open mogelijk zijn.’
Oog voor mensen
Het echtpaar bezit een tweede huis – een familiewoning – in Zeeland. Hun kinderen gaan daar graag naar toe, evenals de kleinkinderen. Hoe moet het met die woning als wij er niet meer zijn, vroeg het stel zich af. Wim: ‘Je kunt zeggen: dat is van latere zorg. Maar als onze kinderen dat na ons overlijden met hun vijven moeten regelen, kan dat lastig worden. In ons (levens)testament hebben wij onze wensen hierover uitgesproken, zonder dat het een decreet wordt: zo moet het.’
Ieder kind is anders, stelt hij nuchter, heeft andere behoeftes en een partner die ook overal een mening over heeft. Bovendien speelt de waarde van de Zeeuwse familiewoning een rol. Stel dat een van hen zegt: geef mij mijn 20 procent, terwijl de anderen liever dat huis behouden. Herweijer adviseerde een of twee kinderen te machtigen de familiewoning te beheren. Wim: ‘Als notaris kijkt hij niet alleen specifiek naar een zaak, maar heeft daarnaast ook oog en hart voor de mensen die erbij betrokken zijn. Dat spreekt ons bijzonder aan. Zijn adviezen waren verstandiger dan wat wij in ons hoofd hadden, bovendien bleek onze kennis op dit vlak beperkt.’
Meekijken en meedenken
Nadat het echtpaar Eikelboom hun ideeën met Herweijer uitwerkte, organiseerde het stel een ‘informatieavond’ over hun (levens)testament waarbij ze de notaris, hun kinderen én ook de aanhang uitnodigde. Wim: ‘Meestal hoor je dat de koude kant zich er niet mee mag bemoeien, maar op de achtergrond praat die wel degelijk mee. De partner heeft weliswaar geen juridische zeggenschap, maar wel invloed. Deze avond is ontstaan omdat het bij ons past. Mijn vrouw en ik vinden het prettig om onze kinderen te laten meekijken en meedenken, al beslissen wij uiteindelijk zelf. Door het zo te doen, hopen wij op zo min mogelijk onderling gedoe als wij er niet meer zijn.’
Tijdens de bijeenkomst lichtte de notaris het (levens)testament en diverse keuzes hierin toe, waarna de kinderen en hun partners vragen konden stellen. Bijvoorbeeld over hoe het zit met de volmachten als een van de (schoon)ouders ziek wordt of er niet meer is. Welke kinderen behartigen dan het financiële deel en welke het zorgdeel, waarbij is gelet op de bekwaamheden en voorkeuren van de kinderen. Als uitvloeisel van deze informatieavond besprak notaris Herweijer met het echtpaar Eikelboom, zonder aanwezigheid van anderen, wat in hun (levens)testament vastgelegd zou worden.
Regie kwijtraken
Het is verstandig een testament en levenstestament eens in de zoveel jaar tegen het licht te houden om te zien of het nog aan de wensen beantwoordt, zegt Herweijer. ‘Ik zou graag zien dat mensen daarin actiever werden, want vaak verandert er iets in de verhoudingen.’ Hij benadrukt de zaken te regelen zolang je nog goed bent, want als een van beiden gaat dementeren, moet hij als notaris soms zeggen: helaas, maar nu is het te laat. In zo’n geval kan een familie de regie kwijtraken, zoals bij bewindvoering. Standaard adviseert hij zijn cliënten daarom op het laten afleggen van rekening en verantwoording door financieel gemachtigde(n) om financiële malversaties te voorkomen. ‘Zorg ervoor dat andere kinderen en/of een toezichthouder kunnen meekijken en ingrijpen.’
Bron van narigheid
Een vraag die regelmatig voorbijkomt, is of de financieel gemachtigde ook schenkingen mag doen aan kinderen en kleinkinderen. Herweijer: ‘Als notaris attendeer ik cliënten op het tegengaan van financiële ongelijkheid, hetzij individueel, hetzij per gezin. Soms schenken (groot)ouders uitsluitend aan de eigen kinderen, die vervolgens eventueel zelf iets kunnen overmaken aan de kleinkinderen. Andere grootouders schenken elk kleinkind hetzelfde bedrag. Per staak – zoals een gezin juridisch wordt genoemd – komt er dan in een gezin met veel kinderen meer binnen dan in een gezin met een kind. Hiervoor waarschuw ik, want dergelijke verschillen kunnen een bron zijn van narigheid.’