'Grenzeloos is in ons vak niet hetzelfde als onbeperkt'
Wij hebben daar de afgelopen jaren al de nodige rapporten over geschreven en bijeenkomsten aan gewijd, maar wat voor een goede uitkomst van die discussies eigenlijk nog ontbrak, was de maatschappelijke context. En daar wil minister Sander Dekker voor Rechtsbescherming nu onderzoek naar laten doen. En dat is goed ook, want het notariaat heeft een belangrijke maatschappelijke functie, die je niet los kunt zien van het functioneren van die maatschappij zelf.
Letter van de wet
We weten allemaal dat die laatste continu verandert en daarmee ook de vraag naar notariële dienstverlening. Wie vijftig jaar teruggaat in de notariële praktijk ziet een notaris die de eigendomsoverdracht van registergoederen vastlegt en testamenten passeert. In de jaren zeventig van de vorige eeuw kwam daar de oprichting van vennootschappen bij en het levenstestament bestaat zelfs pas een jaar of tien.
Als we in het verleden steeds strikt naar de letter van de wet hadden gekeken, dan waren die vernieuwingen nooit tot stand gekomen en was de notariële functie wellicht zelfs al uitgestorven. Gelukkig is dat niet het geval en is het notariaat kerngezond. Veel van die notariële werkzaamheden bestaan steeds vaker uit meer dan alleen vastleggen van wat partijen met elkaar afspreken. Notarissen worden meer en meer gevraagd te adviseren en te controleren; werkzaamheden die we vijftig jaar geleden zouden betitelen als ‘dat is niet des notaris’.
Meerwaarde
Het zijn die nieuwe werkzaamheden die zich moeilijk laten vangen in de zogenoemde afvinklijstjes. Recherches en adviezen zijn maatwerk. Geen klant is hetzelfde, geen casus gelijk. In die zin is ons werk grenzeloos en liggen er nog voldoende mogelijkheden in het verschiet waarbij wij onze meerwaarde kunnen laten zien. Wie alleen al kijkt naar de groeiende vraag naar mediation, de nog steeds groeiende transactiepraktijk, maar ook naar duurzaam en dus circulair bouwen en de rol van het zakenrecht hierin, die ziet kansen genoeg voor het notariaat van de toekomst.
Topprioriteit
Uiteraard is grenzeloos in ons vak niet hetzelfde als onbeperkt. Uitgangspunten zijn en blijven onze onafhankelijkheid, onpartijdigheid, integriteit en betrouwbaarheid. Dat is pas echt ‘des notaris’. Die kernwaarden vormen, bij iedere klant en elke casus, de basis voor onze dienstverlening. Hoe beter we dat voor het voetlicht brengen, des te zichtbaarder is onze meerwaarde. Hiervoor zijn echter andere competenties nodig dan de klassiek notariële, waarbij medewerkers vooral vanuit de juridische inhoud worden aangestuurd. Niet voor niets is de futureprof topprioriteit. Ook moet meer helderheid komen over de invulling van de poortwachtersrol die de overheid voor het notariaat ziet weggelegd en die wij ook zelf zien als een essentieel onderdeel van onze werkzaamheden. Maar dan wel met de instrumenten die nodig zijn om die rol goed uit te oefenen. Het onderzoek van de minister moet daarom wat mij betreft ook gaan over de aantrekkelijkheid van het vak, want daar mogen nog wel wat grenspaaltjes verzet worden.