In het buitengebied van het Gelderse dorp Heerde ligt de Horsthoekschool, een openbare school met een lange geschiedenis. Omstreeks 1998 ontstond er strijd rondom de plattelandsschool, gelegen tussen de weilanden en boerenbedrijven. De gemeente had in het dorpscentrum een riant multifunctioneel complex laten bouwen, met de intentie dat vijf Heerdense basisscholen hiernaartoe zouden verhuizen. Vastbesloten leerkrachten, ouders en onderwijsstichting Proo verzetten zich daartegen en voerden acties om de Horsthoekschool in Horsthoek te laten. Al vond er altijd overleg plaats, wel stond de gemeente op het standpunt de Horsthoekschool naar het nieuwe complex te laten verhuizen.
Sfeer
De Horsthoekschool heeft bestaansrecht, zegt Heerdenaar Jos Groothedde die zijn zoons ernaartoe stuurde. ‘Ouders kiezen er bewust voor, ook vanwege de locatie. Als je zo’n eigen school verkast naar een gloednieuwe plek blijft er niets van die sfeer over. De betrokkenheid van ouders en leerkrachten bij deze school is altijd groot geweest. Als er nou maximaal dertig leerlingen op zaten, hadden wij geen recht van spreken, maar dat aantal lag en ligt op een uitstekend niveau.’
Twee jaar geleden raakt hij als woordvoerder van een ouderinitiatiefgroep betrokken bij de schoolstrijd. ‘Er werden rechtszaken aangespannen en gemeente en ouders zaten elkaars tijd en geld te verdoen. Daar moest een eind aan komen.’
Overlegtraject
De initiatiefgroep stelt voor het beheer van het Horsthoekschoolgebouw over te nemen van de gemeente en onder te brengen in een beheerstichting. Als tegenprestatie moet de gemeente zes ton aan huisvestingskosten overmaken aan deze stichting, die hiermee de school toekomstbestendig kan maken. Dit plan wordt omarmd door Stichting Proo, die zorgdraagt voor het onderwijs en het toezicht daarop. Groothedde: ‘Toen wij dit voorstel voorlegden aan de onderwijswethouder bleek hij hierover met ons te willen overleggen.’ Na een twee jaar durend overlegtraject tussen gemeente, ouderinitiatiefgroep, stichting Proo en diens Raad van Toezicht gaat de gemeenteraad begin dit jaar unaniem akkoord met het voorstel.
Driepartijencontracten
In dit stadium raakt ook de Heerdense notaris Eric Feijen betrokken bij de Horsthoekschool. Er belanden akten en documenten op zijn bureau, voorzien van vragen. Samen met een ervaren notarisklerk overlegt hij regelmatig over de onderliggende bedoelingen van de drie partijen en hoe zij die het best kunnen vastleggen. Nadat hij Beheerstichting Schoolgebouw de Horsthoek heeft opgericht, stelt Feijen driepartijencontracten op waarin hij de belangen en eisen van elk van de drie partijen vastlegt: gemeente, beheerstichting en onderwijsstichting Proo. Feijen: ‘De gemeente wil continuïteit en dat dit idee goed wordt uitgevoerd. De beheerstichting wil daarnaast een toekomstbestendig gebouw en stichting Proo wil zich ervan overtuigen dat gebouw en onderwijs straks voldoen aan alle eisen. Dit pakket moest juridisch en fiscaal in elkaar passen.’
'Gezamenlijk laten we zien dat de Horsthoekschool leeft onder de mensen hier'
Overdrachtsbelasting
Ook onderzoekt Feijen de fiscale consequenties van elke afspraak en of het gebouw vrij van overdrachtsbelasting kan worden doorgeleverd. Want het roept vragen op als de bakstenen overgaan van de gemeente naar stichting Proo, die het gebouw weer doorlevert aan de beheerstichting. Hoe werkt in dit geval de vrijstelling van overdrachtsbelasting? En geldt die ook als het gebouw tweemaal achter elkaar op één dag wordt doorgeleverd? ‘Omdat het een driepartijenafspraak betrof waarbij partijen niet in één contract stonden, moest ik dit uitzoeken. De overdracht verliep via een AB/BC-doorlevering, waarbij A, B en C aan dezelfde bepalingen werden gehouden', aldus Feijen. Daarnaast vestigt hij een hypotheekrecht waarbij de verplichtingen door alle partijen moeten worden nagekomen zoals zij die bedoelden.
Feijen draait zijn hand niet om voor complexe zaken. Collega’s sturen hem cases waaraan zij hun vingers niet willen branden of opperen: misschien moet je maar een fiscalist inschakelen. ‘Maar er is niemand die meer van overdrachtsbelasting weet dan wij als notarissen. Sluis geen werk door naar fiscalisten of advocaten als je daar zelf voor bent opgeleid en zelf de meeste kennis voor in huis hebt. Wees niet te bescheiden ten aanzien van je eigen kennis!’
Toekomst
De gemaakte afspraken gelden voor een periode van 25 jaar. 'De Horsthoekschool is de enige basisschool waar een particuliere beheerstichting het gebouw beheert', zegt Groothedde. 'Ik sta nu in the picture, maar de afgelopen twintig jaar zijn wel honderd mensen bij deze strijd betrokken geweest. Gezamenlijk lieten wij zien dat de Horsthoekschool leeft onder de mensen hier. Groep 1 en 2 zitten vol en in januari gaat de renovatie van de school van start. ‘Na jaren praten, gaat het nu echt gebeuren.’ Ook Feijen heeft vertrouwen in de toekomst. 'Deze oude school kan best nog eens veertig of vijftig jaar blijven voortbestaan.’