'Studenten willen veel sneller verduurzamen dan de politiek’'
‘We gaan op een uitputtende manier met onze planeet om en daar maak ik me zorgen over. Het inspireert mij om samen met anderen te werken aan de energietransitie. Daar zit mijn drive. Ik heb dan ook bewust gekozen voor Eversheds Sutherland, waar ik sinds april vorig jaar werk, omdat het kantoor een sterke duurzame energiepraktijk heeft. Ik adviseer over zonneparken, windparken, warmte-koudeopslagsystemen en andere projecten op het gebied van duurzame energie. De doelstelling is dat we in 2050 CO2-neutraal zijn. Ik vind dat wij dat in Europa tien jaar eerder moeten doen, want in het verleden hebben de rijkere landen veel CO2 uitgestoten. Of dat haalbaar is? Ik kijk er positief naar. De aandacht voor klimaatverandering neemt toe, het probleem wordt zichtbaar door de recente overstromingen en bosbranden. In onze buurlanden Duitsland en België zijn de eerste klimaatdoden gevallen. Dat had hier ook kunnen gebeuren. De urgentie is nu duidelijk.’
Ongeduldig
‘Naast mijn notariële werk ben ik universitair docent aan de Universiteit Utrecht. Ook hier ligt mijn focus op duurzame energie. Dat zorgt voor interessante nieuwe vraagstukken, zoals: wie is eigenaar van een offshore windpark en kun je daar zekerheidsrechten op vestigen? De meeste windparken staan buiten de territoriale wateren, in de exclusieve economische zone, en daar geldt het VN-zeerechtverdrag. Ons Burgerlijk Wetboek geldt daar niet. Je kunt een concessie krijgen, maar je kunt geen eigenaar van een windpark worden en geen hypotheek vestigen. Om toch financiering mogelijk te maken, wordt een project ondergebracht in een projectvennootschap waarvan de aandelen worden verpand.’
‘Het is erg leuk om met studenten over de energietransitie te discussiëren en te onderzoeken hoe het recht deze het best kan faciliteren. De studenten zijn ongeduldig en willen veel sneller verduurzamen dan de politiek nu voor ogen heeft. Ze vinden dat de planeet is uitgebuit door de voorgaande generaties, en dat zij daarvoor de rekening gaan betalen. Ik kan ze geen ongelijk geven.’
CO2-footprint
‘Een beter milieu begint bij jezelf. Mijn belangstelling voor de energietransitie is intrinsiek gemotiveerd. Mijn vrouw en ik hebben geen auto, wat soms best uitdagend is met drie jonge kinderen. We vliegen niet, we eten geen vlees en kopen zo min mogelijk nieuwe spullen. Zo proberen we onze persoonlijke CO2-footprint zo klein mogelijk te houden. Als je geen auto hebt, moet je gewoon meer tijd uittrekken om te reizen. We doen veel per fiets en bakfiets, verder reizen we met het openbaar vervoer en een paar keer per jaar lenen we een elektrische auto. Zelf wil ik geen elektrische auto hebben, want het kost veel energie om die te produceren, en als je hem oplaadt, gebruik je nog steeds voor bijna drie kwart fossiele energie. In 2020 werd namelijk nog maar 26 procent van de elektriciteit duurzaam opgewekt. Voor de totale energie was dat zelfs maar 11 procent. Toen ik vier jaar geleden besloot de auto niet te vervangen, vroeg ik me wel af wat mensen daarvan zouden vinden. Maar de reacties zijn heel positief.’
'Ik weet zeker dat er in de toekomst alleen nog deelauto’s zullen zijn'
Samen
‘Binnen de clean energy group van mijn kantoor, waar vijf partners en twintig medewerkers deel van uitmaken, heeft iedereen een intrinsieke motivatie om aan de energietransitie bij te dragen. We waren daar vanaf het prille begin bij betrokken. Eversheds adviseerde over het allereerste Nederlandse zonnepark, dat op Ameland is gevestigd. Het is leuk om mensen enthousiast te maken voor de energietransitie. Vorig jaar deed ik mee aan de Climate Classic, een fietstocht georganiseerd door Cycling4Climate om aandacht voor de klimaatverandering te vragen. Dit jaar gaan we de tocht met een bedrijfsteam van kantoor rijden. Er hebben zich al vijftien collega’s aangemeld. Als je iets wilt veranderen, kun je dat het beste samen met anderen doen. Elke stap is er één.’
Planeet
‘Elk groot gebouw dat nu wordt gebouwd, heeft een WKO-installatie, een warmte-koudeopslagsysteem dat met water koelt in de zomer en verwarmt in de winter. WKO’s worden gebruikt om gebouwen te verduurzamen. Tien, vijftien jaar geleden was dat nieuw, nu is het standaard. We moeten op verschillende soorten duurzame energie inzetten om zoveel mogelijk van de fossiele energie af te komen. De grootste uitdaging van klimaatverandering is dat we moeten accepteren dat we ons materiële welvaartsniveau niet kunnen vasthouden. Iedereen een auto, elk jaar een vliegvakantie, steeds nieuwe spullen kopen: de planeet kan het gewoon niet aan. We moeten veranderen, en dat gebeurt steeds meer. Wie zelf iets wil doen, kan beginnen met minder vlees eten en minder spullen kopen. Mensen zijn individualistisch ingesteld, maar delen is beter voor het milieu. Ik weet zeker dat er in de toekomst alleen nog deelauto’s zullen zijn. En dat het binnen afzienbare tijd not done is om een SUV voor je deur te hebben. Welvaart zal in de toekomst meer te maken hebben met verbinding met anderen en met de natuur dan met materiële zaken. Het is mijn ambitie om de planeet zo goed mogelijk achter te laten voor de volgende generaties, en anderen daar enthousiast voor te maken.’