'We hebben geen idee wie de eigenaren zijn van al die plezierjachten'
Kunstvoorwerpen
‘We registeren in Nederland alles. Van je hond ken je de stamboom, van een tweedehands auto weet je wanneer hij zijn onderhoudsbeurten heeft gehad. Maar voor kunst is zo’n betrouwbaar registratiesysteem er niet. Terwijl er wel grote behoefte aan is. Met ons bedrijf Provenance+ bieden we kunstbezitters de mogelijkheid hun bezittingen veilig en vertrouwelijk bij de notaris te registreren.’-Oud-notaris Paul Kerckhoffs (62) is behalve voormalig partner bij notariskantoor Loyens en Loeff een groot kunstliefhebber. Hij schreef boeken over zilverkunst en bouwde een eigen kunstcollectie op, die hij inmiddels aan het Bonnefantenmuseum heeft geschonken. Na zijn pensionering combineerde hij zijn passie voor kunst met zijn kennis van het notariaat.
Risico
Als kunstkenner en verzamelaar ervoer Kerckhoffs hoe moeilijk het is om de authenticiteit van kunstvoorwerpen te bepalen. ‘Er zijn particuliere registratiesystemen voor kunst, maar die zijn niet 100 procent veilig en onafhankelijk. Je loopt als kunstkoper altijd risico. Is het kunstwerk echt van die kunstenaar, is de verkoper er eerlijk aangekomen? Daarom is het voor een kunstverzamelaar belangrijk om de aard en herkomst van een kunstwerk te kennen én, met het oog op eventuele verkoop in de toekomst, vast te leggen.’
Wie anders dan de notaris is daarvoor de aangewezen functionaris, vindt Kerckhoffs. ‘De notaris heeft al eeuwenlang een unieke positie waar het betreft het opstellen en bewaren van waardevolle documenten en het bewaken van de vertrouwelijkheid daarvan.’ Volgens Kerckhoffs voegt het registeren van kunst een extra dimensie toe aan de poortwachtersrol van de notaris.
Kunstpaspoort
Eigenaren kunnen hun kunstwerk via Provenance+ vastleggen in een uniform systeem in een notariële akte bij een geselecteerde notaris. De notaris registreert de echtheidskenmerken en de herkomst en koppelt een uniek zegel aan het kunstwerk. ‘Vergelijkbaar met het lakzegel van vroeger, maar digitaal’, aldus Kerckhoffs. Dat zegel vormt als het ware een ‘kunstpaspoort’. Bij verkoop kan de verkoper dat tonen aan de koper die dan weet dat hij geen kat in de zak koopt. Fraude wordt aldus voorkomen, verwacht de oud-notaris.
Privacy
De notaris bewaart de akte. Het kunstpaspoort registreert hij in het systeem van Provenance+. Eventuele kopers van een kunstwerk kunnen inzage krijgen in dat systeem. Maar – en dat is essentieel – zij kunnen niet de privégegevens van de eigenaar zien, slechts de naam van de betreffende notaris. Via die notaris kan de koper in contact komen met de eigenaar, mits die daarmee instemt. ‘Ook Provenance+ weet niet wie de eigenaar is. Privacy is dus gegarandeerd’, vindt Kerckhoffs.
Kerckhoffs droomt ervan dat Provenance+ bijdraagt aan een nieuwe, wereldwijde standaard voor de registratie van kunst. ‘En de ondernemende, toekomstgerichte notaris speelt daarin de innovatieve voortrekkersrol waarom de informatiemaatschappij vraagt.’
Vaartuigen
Een half miljoen pleziervaartuigen telt Nederland. Slechts een fractie daarvan is geregistreerd. Diefstal en witwassen, maar ook eigendoms- en verzekeringskwesties, zijn aan de orde van de dag. Oud-notaris Henk Alers (68) ontwikkelde een naar zijn zeggen ‘waterdicht’ registratiesysteem voor pleziervaartuigen, met daarin een cruciale rol voor de notaris.
Boten zijn roerende zaken en gaan makkelijk van de hand. Een mondelinge overeenkomst en een handdruk zijn voldoende om de trotse eigenaar te worden van een plezierjacht met een waarde van tonnen. ‘Het Kadaster heeft een scheepvaartregister, maar registratie is niet verplicht. We hebben daardoor eigenlijk geen idee wie de eigenaren zijn van al die honderdduizenden plezierjachten. Dat werkt witwassen, fraude en diefstal in de hand.’ Voor Alers reden om met twee andere ondernemers www.botenregister.nl te beginnen. In het registratiesysteem moeten eigenaren van plezierjachten met een waarde van meer dan 25.000 euro (‘dan vis je de kano’s en rubberboten eruit’) hun vaartuig inschrijven. Verplicht, als het aan Alers ligt, maar zover is het nog niet. ‘Binnenkort hopen we met de minister te kunnen praten.’
Betrouwbaar
Het systeem valt of staat met betrouwbare informatie: wat zijn de kenmerken van het schip, wat is de waarde, wie is de eigenaar en sinds wanneer? En daar komt de notaris in beeld. ‘De notaris is immers sinds jaar en dag dé aangewezen functionaris die betrouwbare, privacygevoelige informatie vastlegt en veilig bewaart’, aldus Alers.
In het plan van Alers moeten booteigenaren bij de notaris een akte laten opmaken waarin ze de eigendom van hun boot vastleggen. Ook koop- en verkoop gaan per notariële akte. ‘Het is eigenlijk niet anders dan bij het kopen van een huis’, zegt Alers, die benadrukt dat de registratie volledig digitaal verloopt.
De akte blijft bij de notaris, maar een afschrift komt in een registratiesysteem dat wordt beheerd door het notariaat, mét een verbinding naar het RDW. Alleen daartoe aangewezen bevoegde instanties, zoals politie en fiscus, hebben direct digitaal toegang tot het systeem.
Aflezen
Elk geregistreerd plezierjacht krijgt een beveiligd device aan boord. Het apparaat bevat alle informatie over de boot en de eigenaar en kan op afstand worden uitgelezen. Diefstal wordt daardoor praktisch onmogelijk, ook omdat de booteigenaar via een app op zijn telefoon een seintje krijgt als de boot zonder zijn instemming wordt verplaatst of er aan het device wordt gerommeld.
‘Vanuit het ministerie en de RDW is enthousiast op het plan gereageerd. Dit biedt grote kansen voor het notariaat. Stel je voor: straks moeten er heel wat akten worden opgemaakt en gepasseerd’, verwacht Alers.