Logo KNB.nl
English

Praktijkvragen

Sanctiemaatregelen

In deze rubriek beantwoordt een in- en/of externe deskundige vragen van (kandidaat-)notarissen. Die kunnen gaan over arbeidsvoorwaarden, verzekeringen, de notariële praktijk of een ander onderwerp. Deze keer gaat het over sanctiemaatregelen en sanctieregelgeving.

Expert: Jacco Sjerps, juridisch adviseur KNB Notariaat Magazine 2022-03
Optie 2 Vragen staat vrij 750x250

Wat zijn sanctiemaatregelen?
‘Sanctiemaatregelen, meestal sancties genoemd, zijn dwingende, niet-militaire, politieke instrumenten die worden ingezet bijvoorbeeld als reactie op schendingen van internationaal recht, schendingen van mensenrechten door regimes die rechtsstatelijke en democratische beginselen niet eerbiedigen of bij bestrijding van terrorisme of proliferatie van massavernietigingswapens. Sanctiemaatregelen zijn gericht op het beperken van de economische en/of juridische handelingscapaciteit van specifieke aangewezen (rechts)personen en entiteiten. Veel sanctiemaatregelen komen van de Verenigde Naties (VN) of de Europese Unie (EU). Nederland vaardigt daarnaast ook eigen sanctiemaatregelen uit. Ook andere landen zoals de VS, het VK en Japan en ook Rusland kennen eigen sanctiemaatregelen, die extraterritoriale werking kunnen hebben.’

Welke sanctiemaatregelen zijn het meest relevant voor het notariaat?
‘Er zijn verschillende soorten sanctiemaatregelen, zoals financiële sanctiemaatregelen, handelsbeperkingen, wapenembargo’s en reis- en visumbeperkingen. Voor het notariaat zijn met name financiële sanctiemaatregelen relevant. Er zijn drie vormen van financiële sancties te onderscheiden. Een gebod tot het bevriezen van tegoeden en economische middelen van aangewezen (rechts)personen of entiteiten. Een verbod om rechtstreeks dan wel niet rechtstreeks tegoeden en economische middelen ter beschikking te stellen aan of ten behoeve van aangewezen (rechts)personen of entiteiten. En een verbod of restricties op het verlenen van (bepaalde) financiële diensten. Financiële sanctiemaatregelen zijn geregeld in financiële sanctieregelgeving, zoals VN-resoluties, EU-verordeningen, EU-besluiten en nationale sanctieregelingen.’

Welke diensten zijn verboden voor (kandidaat-)notarissen?
‘Op grond van financiële sanctieregelgeving is het notarissen verboden bepaalde diensten te verlenen aan een (rechts)persoon of entiteit die op een sanctielijst staat. Een sanctielijst is een officiële openbare lijst van (rechts)personen en entiteiten waaraan sancties zijn opgelegd. De belangrijkste sanctielijsten staan op NotarisNet. Doorgaans gaat het om diensten die een inbreuk maken op een bevriezingsmaatregel. Hiervan is al snel sprake. Als uitgangspunt geldt daarom: geen notariële dienstverlening (direct of indirect) aan een (rechts)persoon of entiteit die op een sanctielijst staat. Meer hierover op NotarisNet.’

Wat als een 49 procent-aandeelhouder op een sanctielijst staat?
‘Stel: de cliënt is een Nederlandse bv met twee aandeelhouders. De ene aandeelhouder houdt 49 procent van de aandelen in de bv en de andere aandeelhouder 51 procent. De 49 procent-aandeelhouder is door middel van een EU-verordening op een sanctielijst geplaatst in combinatie met een bevriezingsmaatregel. In de Richtsnoeren inzake sancties van de Raad van de Europese Unie is toegelicht wat wordt verstaan onder eigendom: 50 procent of meer van de eigendomsrechten of een meerderheidsbelang. De gesanctioneerde aandeelhouder voldoet niet aan het eigendomscriterium. Maar het kan zijn dat de bv onder zeggenschap staat van de gesanctioneerde aandeelhouder. Zie voor een toelichting op het begrip zeggenschap in EU-verordeningen de hiervoor vermelde richtsnoeren. De notaris mag dan geen diensten die onder de sancties vallen aan deze cliënt verlenen.’

Hoe zit het dan met de ministerieplicht van de (kandidaat-)notaris?
‘Een notaris is op grond van artikel 21 Wna in principe verplicht zijn of haar diensten te verlenen, tenzij hij of zij een gegronde reden heeft voor dienstweigering. Dit hangt samen met de wettelijk bepaalde rol van de notaris in het rechtsverkeer en de wettelijk voorgeschreven tussenkomst van de notaris bij bepaalde rechtshandelingen, zoals de levering van een onroerende zaak, de oprichting van een rechtspersoon en de levering van aandelen in een bv. Een verbod op dienstverlening op grond van financiële sanctieregelgeving is een gegronde reden voor dienstweigering. Een notaris moet dan dienstweigeren. Notarissen begaan een economisch delict als zij sanctieregelgeving op basis van de Sanctiewet 1977 niet naleven. Dit is strafbaar. Andersom betekent dit dat indien een notaris wordt gevraagd een transactie te verzorgen waarbij de partijen niet door sancties getroffen zijn, ook al heeft een van de partijen bijvoorbeeld de Russische nationaliteit, de notaris niet zijn of haar diensten mag weigeren. Tenzij er (andere) gegronde redenen zijn voor dienstweigering.’

Reageren?

Mail dan naar nm@knb.nl