Casus
Naar aanleiding van diverse meldingen van de Belastingdienst heeft het Bureau Financieel Toezicht (BFT) acht aandelenoverdrachten onderzocht. Vier aandelenoverdrachten zijn door de notaris gepasseerd en de andere vier door de kandidaat-notaris. In de verschillende dossiers vallen de volgende punten op:
- koper is gevestigd in het buitenland;
- partijen wonen niet in de regio;
- koopsommen worden in een deel van de dossiers onderling verrekend en voldaan;
- ontbreken reële onderbouwing van de koopsom;
- koopsom komt niet overeen met het eigen vermogen van de vennootschap;
- in één geval wordt de koopsom in het bijzijn van de kandidaat-notaris tussen verkoper en koper contant afgerekend;
- een aantal vennootschappen is kort voor de aandelenoverdracht opgericht;
- jaarrekeningen zijn niet gedeponeerd;
- vennootschappen zijn niet in de regio gevestigd;
- verdachte branches;
- meerdere malen/andermaal is een andere koper aangedragen;
- één van de kopers is woonachtig in Malta;
- één van de aandelenoverdrachten wordt direct gevolgd door een naamswijziging van de bv;
- geen rechtstreeks contact met partijen;
- terugoverdracht van aandelen waarbij verkoper kosten van de akte betaalt en vraagt om zijn betaling van de koopsom terug te storten naar een Bulgaarse rekening, uit de e-mail blijkt dat de betreffende verkoper een bedrijf heeft dat is gevestigd in de Verenigde Arabische Emiraten en Tsjechië.
In één dossier wordt als reden voor de aandelenoverdracht aangegeven dat de vennootschap niet beschikt over een bankrekening en dat verkoper deze ook niet kan krijgen.
De klacht
- Schending onderzoeksplicht/weigeringsplicht:
Geen nader onderzoek gedaan:
- naar motief en reden voor de transactie;
- of de transactie past bij het sociaal en economisch profiel van partijen;
- naar de vaststelling, hoogte en herkomst van koopsommen.
- Schending Belehrungs-/informatieplicht en zorgplicht:
In de dossiers is geen correspondentie en aantekeningen, waaruit blijkt dat is voldaan aan de informatieplicht en in een aantal dossiers is geen rechtstreeks contact met partijen geweest.
Een aantal partijen was de Nederlandse taal niet machtig en zij hebben niet een voor hen begrijpelijk ontwerp van de akte ontvangen.
- Overtreding (verscherpt) cliëntenonderzoek;
- Overtreding meldingsplicht ongebruikelijke transacties.
Het verweer
De klachten worden erkend met verwijzing naar de inhoudelijke reactie op het rapport van het BFT. De termijn van het traject (drie jaar) valt de notaris en de kandidaat-notaris fysiek en mentaal zwaar en zij verzoeken dit mee te wegen. Gewezen wordt op een positieve audit ten tijde van de betreffende transacties, op het feit dat de betrokken vennootschappen niet failliet zijn gegaan en dat verbeteringen zijn doorgevoerd in de kantoororganisatie.
'Gegrond met oplegging van een maatregel'
Het oordeel
De kamer verklaart de klacht gegrond. De notaris en de kandidaat-notaris hebben onvoldoende rekening gehouden met de risico’s die hun algemene stadspraktijk met zich meebrengt. De notaris heeft onvoldoende regie, zeggenschap en toezicht gehouden op de werkzaamheden van de kandidaat-notaris, waarbij de kandidaat-notaris ook zijn eigen verantwoordelijkheid heeft. Gezien de ruime ervaring van de kandidaat-notaris mag van hem een behoorlijke zelfstandigheid worden verwacht.
Bij het opleggen van de maatregel wordt rekening gehouden met het lange tijdsverloop.
Klager en de Belastingdienst hebben de mogelijkheid om aktedata te verrijken en zo dwarsverbanden te ontdekken. In Notariaat Magazine 2017/10 is een pleidooi gehouden deze kennis met het notariaat te delen. De kamer onderkent dat de notaris deze informatiebronnen niet heeft en dus op achterstand staat.
Het hof legt de maatregel schorsing voor drie weken (notaris) en berisping (kandidaat-notaris) op.
Kamer voor het notariaat Den Haag 15 juli 2022, ECLI:NL:TNORDHA:2022:14
Opmerking
Het BFT verklaart dat zij een katvanger in het repertorium meteen herkent. Een notaris beschikt niet over dezelfde informatiebronnen, maar de vraag is of het BFT alleen doelt op concrete namen of ook op het patroon van de transacties. De dossiers in de uitspraak zijn heel gedetailleerd omschreven en een goede ‘reality check’ voor het eigen kantoor is om drie aandelenoverdrachten uit de afgelopen zes maanden te kiezen en op vergelijkbare wijze een overzicht te maken van de betreffende transacties. De ervaring is dat dit een goed inzicht geeft in het risicoprofiel van het kantoor en de gehanteerde werkwijze van dubieuze partijen.