Logo KNB.nl
English

Erfenis van de notaris

De Notarisappel: zachtzuur en stevig

De notaris heeft vanouds een stempel gedrukt op het maatschappelijk leven in dorp of stad. In deze serie gaan we op zoek naar die erfenis. Deze eerste aflevering: de Notarisappel van Johan van den Ham (1822-1912).

Tekst: Johan Nebbeling | Beeld: Johan Nebbeling en Shutterstock Notariaat Magazine nummer 2023-01
Malus-Domestica met inzet 750x500

‘Een der fijnste vruchten; zachtzure stevige appel voor de herfst; bevat veel vitamine C’, luidt de omschrijving van de Notarisappel. De Notarisappel was lang de populairste appel van Nederland, maar werd halverwege de jaren zestig verdreven door nieuwkomers als Elstar en Jonagold. De appel dankt zijn naam aan zijn kweker: J.H.T.W. van den Ham, notaris te Lunteren tussen 1863 en 1884. Hij presenteerde de Notarisappel in 1899 op de Lunterse fruittentoonstelling.
De sociaal bewogen en maatschappelijk betrokken Van den Ham richtte in 1873 de Lunterse Tuinbouwvereniging op, die negentig jaar zou bestaan. De leden kweekten nieuwe fruitrassen met meer weerstand tegen ziekten als schurft of stip. Met als resultaat behalve de Notarisappel (ook wel: Lemoenappel), onder meer de Luntersche Pippeling, de Tante Dora en de peer Beurré Van den Ham. Soorten die vrijwel alleen nog als boom te koop zijn bij gespecialiseerde kwekers.

Werkgelegenheidsproject

De kinderloze Van den Ham kocht in 1889 bij Lunteren ook een stuk land van 130 hectare, dat hij bij wijze van werkgelegenheidsproject naar eigen ontwerp liet beplanten door plaatselijke werklozen. Bij zijn dood liet hij het bos na aan het dorp. Nog altijd is Het Luntersche Buurtbos eigendom van de door Van den Ham opgerichte stichting die wordt bestuurd door Luntenaren. Het bos, met een aantal bankjes, waterpomp en uitkijktoren, is een rijksmonument. Van den Ham gaf voorts de aanzet tot de Markewet van 1886, die de verdeling en verkoop van woeste gronden vergemakkelijkte.
Met zijn voormalige schoonzus en latere echtgenote Diderika Wilmink rust notaris Van den Ham op de Oude Begraafplaats in Lunteren. Zijn grafsteen is in 2012 bij wijze van eerbetoon gerenoveerd. Een plantsoentje in Lunteren op de plek van de Lunterse Tuinbouwvereniging heet sinds 2007 De Appelhof.

Reageren?

Mail dan naar nm@knb.nl