'De term "toegevoegd" zorgt alleen maar voor verwarring bij cliënten'
Boudewijn Waaijer, auteur handboek 'De Notariswet'
‘De toegevoegd notaris is een toevoeging voor het notariaat. Voordat deze mogelijkheid bestond, was het alles of niets: je wordt notaris of je blijft kandidaat-notaris. Het is goed dat mensen nu meer keuzes hebben. Het is voor het notariaat een moeilijke periode om de goede mensen aan het vak te binden. Dan is het des te belangrijker dat je het beroep aantrekkelijk maakt en houdt. Mensen maken nu andere keuzes dan vroeger, zo willen ze vaker samen de kinderen opvoeden of ze zien niets in het ondernemerschap.
Ik heb wel wat aan te merken op de benaming toegevoegd notaris. Het is vooral intern handig om te weten, maar voor de buitenwereld maakt het niet uit: een toegevoegd notaris levert precies dezelfde akten als de notaris ook doet. Waarom moet er dan zoveel nadruk op die toevoeging liggen? Ik zou hem gewoon notaris willen noemen, met de nodige waarborgen. De toegevoegd notaris brengt zijn akten onder in het protocol van de notaris-ondernemer.
Dat brengt me bij een tweede aandachtspunt: de onderlinge verdeling van bevoegdheden tussen notaris en toegevoegd notaris. De notaris kan de toegevoegd notaris instructies geven; tegelijk moet de toegevoegd notaris de beroeps- en gedragsregels in acht nemen. Wie heeft in bepaalde omstandigheden het laatste woord? Is de toegevoegd notaris helemaal vrij of moet hij de notaris volgen? Als er sprake is van een zekere spanning in denkbeelden tussen toegevoegd notaris en notaris, zou de rechter hierover meer duidelijkheid kunnen geven.
De functie van toegevoegd notaris maakt de route naar notaris-ondernemer veel geleidelijker. Je neemt wel al de verantwoordelijkheid voor akten, maar zonder de ballast van het ondernemerschap. Toegevoegd notaris kan een heel waardevolle opstap zijn, eerder dan dat het de doorstroom naar de functie van notaris belemmert.’
Jules Pas, een van de eerste toegevoegde notarissen in 2013
‘Ik ben in 2013 toegevoegd notaris geworden. Ik werkte op het kantoor van mijn vader en het grote voordeel was dat we extra passeerkracht kregen. Die konden we goed gebruiken. In plaats van waar te nemen voor mijn vader, wat altijd ingepland moest worden, konden we nu tegelijk akten passeren. Dat gaf veel meer rust op kantoor. Nu ik zelf notaris ben, zou ik heel graag weer een toegevoegd notaris aannemen.
Vanuit de notaris denk ik dat het heel fijn is als je extra passeerkracht kunt creëren zonder dat je meteen met een andere notaris hoeft samen te werken. En voor een kandidaat-notaris kan het een mooie stap zijn, als je (nog) geen ondernemer wilt worden, maar er wel vanaf wilt dat klanten denken dat je nog steeds in opleiding bent. Wat mij betreft mag de toevoeging ‘toegevoegd’ verdwijnen. Dat zorgt alleen maar voor verwarring bij cliënten, terwijl het niet relevant is. Het klinkt alsof je net geen echte notaris bent, een miskenning van de toegevoegde notaris, want je bent wel degelijk een notaris, alleen in loondienst.
Toen ik bij het kantoor van mijn vader kwam werken, werd ik meteen al betrokken bij financiële beslissingen. Door de samenwerking met mijn vader was mijn positie meteen al anders dan die van de meeste kandidaat-notarissen; ik ben heel vloeiend in het ondernemerschap gerold. Als je dat ondernemersbloed door je aderen hebt stromen, dan wil je niet anders dan zelf notaris worden. Het is ook van belang dat toegevoegd notarissen die stap blijven zetten, dat ze niet allemaal in die functie blijven hangen. We hebben echt behoefte aan mensen die ook ondernemer willen zijn.’
Katrin Roggeman, voorzitter van Fednot, de Belgische tegenhanger van de KNB
‘In België bestaat de toegevoegd notaris sinds een wetswijziging die op 1 januari 2023 in werking is getreden. Er lopen nu enkele aanvragen van kandidaat-notarissen die deze functie ambiëren, maar de eerste toegevoegd notaris moet nog worden aangesteld. Ik verwacht niet dat het meteen storm gaat lopen; de toegevoegd notaris zal geleidelijk meer ingeburgerd raken.
Dat deze functie in het leven is geroepen, komt voort uit de wens van de Belgische politiek om het beroep toegankelijker te maken en het aantal notarissen te verhogen. Als beroepsgroep wilden wij niet dat er geraakt werd aan het aantal standplaatsen, ter bescherming van de geografische spreiding van de kantoren en van het beroep. Toen hebben we gekeken naar het Nederlandse en het Franse model en deze opties intern en binnen het korps getoetst.
Deze nieuwe functie wordt grotendeels positief onthaald, hoewel sommigen vinden dat je als notaris automatisch ook ondernemer moet zijn. Aan de andere kant zie je dat de toegevoegd notaris voorziet in een behoefte. Zo zijn er kandidaat-notarissen die bezig zijn een gezin te stichten en nog niet weten of ze notaris-vennoot willen worden. En er zijn notarissen die tegen hun pensioen aanlopen. Als toegevoegd notaris kunnen zij als werknemer blijven werken op hun eigen kantoor, terwijl ze het kantoor al overdragen aan hun opvolger.
Ik denk dat deze functie past bij de tijdgeest. Sommige jongeren zien het ondernemerschap (nog) niet zitten, maar willen wel notaris worden en hebben daar ook de capaciteiten voor. Die mensen kun je nu een keuze bieden. Daarmee is het ook een manier om competente mensen toekomstperspectief te geven. Als het in andere landen een succes is, waarom zou dat dan bij ons niet kunnen?’