Als notaris behandelt u de levering van een kantoorpand. De verkoper is een besloten vennootschap. Wanneer u het bankrekeningnummer van de vennootschap opvraagt voor het uitbetalen van de verkoopopbrengst, zegt de enig aandeelhouder en bestuurder dat de vennootschap geen bankrekening (meer) heeft. Dat zou ook niet nodig zijn, want de vennootschap verricht geen noemenswaardige activiteiten meer. Als oplossing stelt cliënt voor de verkoopopbrengst over te schrijven naar zijn eigen (privé)bankrekening. Een ‘broekzak-vestzakkwestie’, zegt hij. Bij het Wwft-cliëntenonderzoek ziet u in de jaarstukken dat de vennootschap al jaren een negatief eigen vermogen heeft. Wat doet u?
Antwoorden
Welke antwoorden gaven leden van de KNB in de DilemmApp? Bijna driekwart (71 procent) betaalt de verkoopopbrengst alleen uit aan de verkopende vennootschap en verzoekt de cliënt een bankrekening ten name van de vennootschap te openen. 17 procent creëert een schuldverhouding tussen de vennootschap en de enig bestuurder/aandeelhouder om de verkoopopbrengst te kunnen uitbetalen ter voldoening van die schuld. 8 procent maakt de verkoopopbrengst over naar de privérekening van de bestuurder/aandeelhouder.
Hoe zit het juridisch?
In het Reglement beperking uitbetaling derdengelden (BUD) is in artikel 1 als hoofdregel opgenomen dat de notaris alleen geld uitbetaalt aan degene die als partij bij de akte optreedt én aanspraak kan maken op de uitbetaling op grond van de rechtshandeling die in de akte is neergelegd. De verkoopopbrengst moet dus in beginsel worden overgemaakt naar een bankrekening van de verkopende vennootschap.
Dat het openen van een bankrekening niet altijd even gemakkelijk gaat en lange(re) tijd in beslag kan nemen, betekent op zichzelf niet dat een uitzondering op de hoofdregel kan worden gemaakt. Maar er kunnen omstandigheden zijn waarbij (een deel van) het geld dat de notaris onder zich heeft, moet worden aangewend om bepaalde schulden te voldoen. In dat geval zou de notaris aan een ander dan de rechthebbende mogen uitbetalen. Het is echter niet de bedoeling dat een schuldverhouding wordt gecreëerd om het (her)openen van een bankrekening op naam van de vennootschap te omzeilen.
Handvatten
De notaris moet zelf beoordelen of sprake is van omstandigheden die een afwijking van de hoofdregel rechtvaardigen. Daarbij moet hij steeds het doel van het Reglement BUD in het oog houden: het zo helder mogelijk laten verlopen van geldstromen ter voorkoming van malafide praktijken. Wijkt hij af, dan moet de notaris zijn overwegingen goed vastleggen in zijn dossier. Om enige handvatten te geven, staan in de toelichting bij artikel 1 van het Reglement BUD enkele praktijkvoorbeelden van uitzonderingen. Deze zijn niet limitatief en laten de beoordelingsruimte van de notaris intact.
In dit geval is het dus van belang in kaart te brengen waarom de vennootschap geen (eigen) bankrekening heeft. Had de vennootschap eerder wel een rekening, dan is de vraag waarom die is opgeheven voordat overdracht van het kantoorpand heeft plaatsgevonden. Bovendien is dat een indicatie dat de vennootschap wel degelijk een bankrekening kan (her)openen. Dat de vennootschap al jaren een negatief eigen vermogen heeft, geeft aanleiding tot extra voorzichtigheid: het risico van benadeling van schuldeisers ligt hier op de loer.
Wilt u ook bewuster stilstaan bij welke keuze u maakt bij tegenstrijdige belangen? Download dan de DilemmApp en ga naar NotarisNet voor de inloggegevens.