'Hoe zit het met de beroepsfouten van een collega?'
Egbert Willems, adviseur bij Ter Braak Willems Twentse Notarissen
'Het protocol van de notaris is heel statisch; het lijkt mij goed om daar flexibeler mee om te gaan en binnen de KNB een open discussie te voeren over de mogelijkheden. Nu deelt de notaris iets vergelijkbaars met de toegevoegd notaris, maar die laatste is nu afhankelijk van de eerste. Als de notaris stopt, houdt ook het toegevoegde protocol op te bestaan. Als je het protocol verruimt, heb je dat probleem niet. Voor de toegevoegd notaris zou het de koudwatervrees voor het ondernemerschap kunnen verminderen. Op die manier zou een gedeeld protocol ook de opvolging makkelijker kunnen maken.
Ik denk sowieso dat gedeelde verantwoordelijkheid de drempel naar het ondernemerschap kan verlagen. Ondernemen brengt voor notarissen soms best wat rompslomp met zich mee, het is prettig als je dat met elkaar kunt delen. Daarbij wordt de samenleving steeds ingewikkelder, wat het voor een notaris alleen steeds moeilijker maakt om het hele speelveld te overzien. Samenwerking met collega’s biedt dan uitkomst. Zo heb ik de laatste jaren ook gewerkt in mijn praktijk: mijn collega deed met name onroerend goed, en ik familie- en ondernemingsrecht en estate planning. Samenwerking vergroot je slagkracht. Een gezamenlijk protocol is wat mij betreft geen doel, maar een middel om die samenwerking te versterken.
In een landelijk protocol zie ik minder heil. Daarmee zou de charme van al die verschillende notariskantoren een beetje wegvallen. Het doet mij denken aan de Rabobank: alle kantoren hadden daar eerst hun eigen bankvergunning, waar de Rabobank als geheel nu één bankvergunning heeft. Dat zorgt voor een veel centralere aansturing, wat bij één landelijk protocol ook het geval zou zijn. Ik vraag me af of onze klanten daar baat bij hebben, en of het de diversiteit van notarissen ten goede komt.'
Jan Biemans, hoogleraar notarieel recht Universiteit Utrecht
'Een gezamenlijk protocol kan de samenwerking tussen notarissen in kantoorverband bevorderen. Het idee sluit goed aan bij de werkelijkheid dat notarissen meer samenwerken. Het is ook minder van deze tijd om als notaris alles bij jezelf te houden als je in een team werkt. Daarbij zie ik voordelen in de opvolging. Als een notaris met pensioen gaat bij een kantoor van vier notarissen, blijft het gezamenlijk protocol vanzelf behouden voor de overgebleven drie. Als er daarna dan een vennoot bij komt, sluit die zich aan bij het kantoorprotocol.
Ik neem aan dat het gezamenlijk protocol als een mogelijkheid wordt geïntroduceerd, en niet als verplichting. Het is denkbaar dat sommige notarissen die in kantoorverband werken het fijner vinden om hun eigen protocol te houden, zonder zich druk te maken over wat hun collega’s doen. Voor de gevallen waarin notarissen een gezamenlijk protocol hebben, moet de Wet op het notarisambt (Wna) de gevolgen daarvan regelen. De bevoegdheden en verplichtingen die samenhangen met een protocol berusten nu bij één notaris. Wat geldt in praktische en juridische zin als notarissen hun protocol delen?
De Wna stelt het niet verplicht dat een notaris samenwerkt met een of meer andere notarissen. Ik denk dat samenwerking bevorderlijk is voor de goede uitoefening van het notarisambt. Vier ogen zien meer dan twee ogen. Overleggen met een kantoorgenoot is makkelijker. De maatschappij is bovendien complexer, er komen meer specialistische vragen op notarissen af. Het is goed om dat te verdelen.
Wat mij betreft zou de Wna nog meer mogen ingaan op samenwerking. Het uitgangspunt in de wet lijkt te zijn dat een notaris alléén werkt. Het is echter onduidelijk wat geldt als een notaris in kantoorverband werkt of gebruik maakt van een rechtspersoon. Het zou mijn pleidooi dus zijn om samenwerking in brede zin aandacht te geven, niet alleen het gezamenlijk protocol. Dat zie ik als een stap in de goede richting.'
Monique Rombouts, notaris en ringvoorzitter Zeeland/West-Brabant
'In eerste instantie vraag ik me af hoe een gedeeld protocol ons beroep aantrekkelijker zou kunnen maken. Wil je je protocol delen met collega’s die mogelijk minder strikt met de regels omgaan dan jij? Hoe zit het met beroepsfouten van een collega, kunnen die dan ook op mij worden verhaald? En hoe zit het met de verzekering van een gezamenlijk protocol? Bovendien heeft een eenpitter niets aan een kantoorprotocol, en er zijn nog altijd veel eenpitters in ons land.
Op het tweede gezicht kan ik me voorstellen dat het de verantwoordelijkheid die je krijgt als notaris-ondernemer wat minder zwaar maakt. Als je een protocol deelt, ben je daar ook gezamenlijk verantwoordelijk voor. Aangezien ik zelf een eenpitter ben, zou ik eerder denken aan een regionaal of provinciaal protocol, dan kunnen notarissen die alleen werken er ook profijt van hebben. In mijn ogen zou vooral het loslaten van het standplaatsprincipe het notariaat aantrekkelijker maken. Samen met mijn compagnon had ik twee vestigingen. Toen mijn compagnon moest stoppen, verloor ik één vestiging, omdat die aan hem gekoppeld was. Een opvolger konden we niet vinden, dus nu heeft die gemeente geen notaris meer. Doodzonde. Terwijl ik best zou kunnen afwisselen tussen twee standplaatsen.
Opvolging zal de komende jaren een probleem blijven, zeker voor solitaire notarissen. De kans is groot dat ik niet word opgevolgd. Als er sprake zou zijn van een regionaal protocol, hoefde ik niet met mijn protocol te lopen leuren. Dan ging het op in dat grotere geheel waartoe collega’s in de regio toegang toe hebben. Als het mij voordeel kan bieden, zou ik zeggen: waarom niet? We moeten niet zo vasthouden aan de verouderde regelgeving in ons vakgebied; een gezamenlijk protocol kan een stap in de goede richting zijn.'