'Gelet op de onzekerheden had de notaris de akte van verdeling niet mogen passeren'
Casus
Erflater overlijdt in 2017. Zijn kinderen, de vier klagers, zijn de enige erfgenamen. Erflaters vader krijgt een legaat van de aandelen van Beheer BV tegen inbreng van de waarde. Opa is executeur en testamentair bewindvoerder over het vermogen van klagers, totdat zij 21 jaar zijn. De notaris geeft een verklaring van erfrecht af waaruit blijkt dat klagers de nalatenschap beneficiair hebben aanvaard en dat opa de zus van erflater heeft toegevoegd als executeur. Opa overlijdt in 2018.
In april 2019 passeert de notaris de akte van afgifte legaat van de aandelen Beheer BV aan de zus van erflater, als rechtsopvolger van opa, tegen inbreng van 958 euro: het saldo van de waarde van de aandelen verminderd met de schuld van erflater aan de BV. In september 2019 passeert de notaris de akte van verdeling en keert aan klaagster 1 op haar verzoek haar erfdeel uit. De Belastingdienst legt in april 2021 aan de erven een aanslag inkomstenbelasting op van 39.650 euro de aanmerkelijkbelangheffing over de BV-aandelen.
De klacht
- De notaris kon geen verklaring van executele te passeren omdat de executeur niet kon aantonen dat de nalatenschap ruimschoots toereikend was om de schulden te voldoen.
- In de leveringsakte van de aandelen is ten onrechte de waarde verrekend met de rekening-courantschuld.
- De akte van verdeling en de boedelbeschrijving zijn onjuist.
- De notaris heeft klagers niet goed voorgelicht over de IB-claim.
- De notaris heeft ten onrechte in 2019 een bedrag van 10.958 euro uitgeboekt aan klaagster 1.
Het verweer
Op het moment van het opstellen van de verklaring van executele schatte de notaris in dat er een positieve nalatenschap was en dat de nalatenschap dus door de executeur kon worden afgewikkeld. Klaagster 1 was inmiddels 21 jaar oud en er was geen reden om het erfdeel niet aan haar uit te keren. Daarbij heeft de notaris aangegeven dat zij nog wel haar deel in de IB-claim moest betalen.
'Gegrond met oplegging van een maatregel'
Het oordeel
Klachtonderdeel 1: executele of vereffening
De notaris wist ten tijde van het opstellen van de akte van verdeling dat er nog een aanslag zou komen voor de inkomstenbelasting, alleen de hoogte daarvan was niet bekend. Verder wist de notaris dat de waarde van de aandelen in de Beheer BV 172.618 euro bedroeg en dat de Beheer BV een vordering op de nalatenschap had van 171.660 euro. De executeur had geen boedelbeschrijving opgesteld en ook geen ruimschootsvoldoende-verklaring afgegeven.
Gelet op de op dat moment bestaande onzekerheden had de notaris de akte van verdeling niet mogen passeren zonder de procedure voor de wettelijke vereffening van de nalatenschap in acht te nemen. Het laten optreden van een beschikkingsonbevoegde executeur kan ook civielrechtelijke gevolgen hebben.
Klachtonderdelen 2 en 3: de waarde van de aandelen
De accountant heeft verklaard dat de waarde van de aandelen verrekend kan worden met de rekening-courantschuld. De notaris had echter niet mogen opnemen dat de waarde van de aandelen 958 euro was, omdat dit kan leiden tot benadeling van andere schuldeisers van de nalatenschap. Bij de procedure van wettelijke vereffening behoort een notaris geen medewerking te verlenen aan een dergelijke verrekening zolang nog niet duidelijk is of alle schulden kunnen worden voldaan.
Klachtonderdeel 5: uitbetaling aan klaagster 1
De notaris had pas een uitkering aan klaagster 1 kunnen doen als de vereffening van de nalatenschap was afgerond en alle erfgenamen hadden ingestemd met de uitkering aan één erfgenaam.
Gezien de aard en de ernst van het verwijt dat de notaris gemaakt moet worden, is de oplegging van de maatregel van berisping passend en geboden.
De notariskamer legt de maatregel berisping op.
Kamer voor het notariaat Arnhem-Leeuwarden 16 februari 2023, ECLI:NL:TNORARL:2023:7.
Opmerking
De afwikkeling van een nalatenschap liet te wensen over. Dit kan het gevolg zijn van een gebrek aan kennis, maar ook aan tijd en aandacht. Mede vanwege het personeelstekort bij veel kantoren is het belangrijk regelmatig af te wegen welke zaken wel en niet aangenomen kunnen worden. Maak een duidelijke strategische keuze en evalueer deze regelmatig. Verwijs indien nodig en mogelijk naar een collega die wel beschikt over de benodigde expertise.