'Spreek nou maar gewoon af dat iedereen zich een beetje gedraagt'
Dat wilde ik zekerder weten. Daarom deed ik via LinkedIn een poll. Ik vroeg: ‘Hoe veilig voel je je in jouw werkteam? Dit betekent dat je openlijk je ideeën, vragen, zorgen en fouten kunt uitspreken, zonder dat je het risico loopt om bestraft of vernederd te worden.’ De meesten – 83 procent van de 130 LinkedIn-contacten die mijn poll invulden – voelen zich veilig in hun team. Daarmee blijkt het aandeel dat zich onveilig voelt niet verwaarloosbaar: 17 procent. Weliswaar niet representatief voor de Nederlandse beroepsbevolking, maar toch.
(On)hebbelijkheden
Daarnaast vroeg ik: ‘Hoe vaak gedragen mensen in jouw werkteam zich onhebbelijk of juist hebbelijk?’ Vervolgens konden mensen over meerdere (on)hebbelijkheden aangeven of ze nooit of soms voorkwamen in hun team, of vaak of altijd. Wat bleek? Mensen zien in hun team gelukkig meer hebbelijkheden dan onhebbelijkheden. Woede-uitbarstingen, seksueel getinte grappen, pestgedrag, mensen buitensluiten, zuchten of met de ogen rollen als een ander aan het woord is: dergelijke onhebbelijkheden ziet slechts 5 procent vaak om zich heen.
Vaker ziet men in het eigen team dat één of meer mensen de (autoritaire) baas spelen (25 procent zegt dat dit vaak/altijd gebeurt), dat mensen roddelen (28 procent), elkaar in de rede vallen (32 procent) en bij vergaderingen te laat komen (34 procent). Niet zo erg toch, zou je kunnen denken. Maar het punt is dat alle onhebbelijkheden onderling samenhangen en een betrouwbare schaal vormen, die bovendien sterk negatief samenhangt met ervaren veiligheid. Oftewel: hoe meer onhebbelijkheden men om zich heen ziet, hoe minder veilig men zich voelt in het eigen team.
Opbouwende feedback
Gelukkig zien de respondenten hun teamleden zich vaker gedragen dan misdragen. Het vaakst zien ze dat hun collega’s de waarheid spreken en doen wat ze beloven – meer dan driekwart zegt dat zulke hebbelijkheden vaak/altijd voorkomen. 60 procent of meer zegt dat bij besluitvorming ieders stem wordt gehoord, dat men elkaar complimenteert, en elkaar belangstellende vragen stelt.
Maar fors minder dan de helft zegt dat men elkaar opbouwende feedback geeft (40 procent), dat men ook de leidinggevende openlijk feedback geeft (32 procent), dat mensen gevoelens van frustratie, verdriet en schaamte delen (31 procent) en zich uitspreken als ze last van elkaar hebben (25 procent). Ook de hebbelijkheden vormen een betrouwbare schaal die sterk samenhangt met ervaren veiligheid – maar dan positief. Dus: hoe meer hebbelijkheden je om je heen ziet, hoe veiliger je voelt.
Kortom, een veilig team staat of valt met gedrag: een handig weetje. Maar weten is nog niet ernaar handelen. En eigenlijk vinden we het stiekem soms ook léuk om foute grappen te maken, te roddelen of te pesten. En wat maakt het nu uit dat vergaderingen later starten omdat mensen te laat binnensjokken? Nou, best veel. Als het systematisch gebeurt, ondermijnt het de werksfeer. En als je dan bedenkt dat ‘je uitspreken’ de minst voorkomende hebbelijkheid is, dan is het corrigeren van elkaars onhebbelijkheden nog niet eenvoudig. Dus spreek nou maar gewoon met elkaar af dat iedereen zich een beetje gedraagt – zo versterk je psychologische veiligheid. En misschien is zoiets simpels als op tijd komen bij vergaderingen dan wel de beste eerste stap.