Casus
In 2020 bezoekt vader de notaris omdat hij zijn zoon en diens kinderen wil onterven. Vader is slecht ter been en heeft geen eigen vervoer. Dochter brengt hem naar de notaris en zit tijdens de bespreking in de wachtkamer. De notaris bespreekt met vader de consequenties van de wijziging. Hierop zegt vader volgens de notaris: 'Begrijp mij goed, ik ben voor mijn verzorging volkomen afhankelijk van mijn dochter. Zij is de enige die ik nog heb. Ik moet mijn testament wel zo wijzigen anders heb ik helemaal niemand meer, want van mijn zoon heb ik niets meer te verwachten.'
De notaris krijgt de indruk dat er geen sprake meer is van vrije wilsvorming vanwege druk/beïnvloeding van buitenaf. Vader reageert vol onbegrip en wordt erg kwaad. De notaris zegt dan toe een concepttestament te maken, maakt een passeerafspraak en vraagt vader er nog eens goed over na te denken. Na verzending van het concepttestament zegt de notaris de passeerafspraak af en legt in een telefoongesprek aan vader uit waarom hij een beletsel ziet. Vader vindt dit onbegrijpelijk en is boos. De notaris reageert niet meer op de e-mail die dochter vervolgens namens haar vader zendt. Vader is inmiddels overleden.
De klacht
De notaris heeft de laatste wil van vader niet in een testament vastgelegd. In het telefoongesprek met vader heeft de notaris volgens klaagster gezegd dat de zoon heeft gedreigd met een gerechtelijke procedure als de notaris het testament zou passeren. De notaris zou gezegd hebben dat hij geen zin heeft in een rechtszaak en reputatieschade. Vader zou beter een andere notaris kunnen zoeken die het testament wel zou willen wijzigen. Ook heeft de notaris niet gereageerd op de mail van klaagster, wat bij vader tot aan zijn overlijden voor veel pijn en onbegrip heeft gezorgd.
Het verweer
De notaris ontkent met de zoon te hebben gesproken over het testament en de inhoud daarvan. Ook verwerpt hij de suggestie dat hij het testament niet heeft gepasseerd omdat de zoon gedreigd zou hebben met een rechtszaak. Het testament is niet gepasseerd omdat er geen sprake meer was van een vrije wilsvorming vanwege druk/beïnvloeding van buitenaf, waarmee de notaris uitdrukkelijk niet wil suggereren dat de klaagster vader tot wijziging van het testament heeft aangezet. De notaris vindt dat hij meerdere keren voldoende heeft uitgelegd aan vader waarom hij het testament niet wilde tekenen.
Vader nam altijd zelf contact op met de notaris en hij vond het vreemd dat klaagster namens vader contact opnam.
'Deels gegrond met oplegging van een maatregel'
Het oordeel
Het is niet vast te stellen dat de notaris zijn medewerking heeft geweigerd omdat de zoon een dreigement heeft geuit. De notaris ontkent het stellig en de klaagster heeft haar stelling niet verder onder bouwd. De kamer is het met de notaris eens dat mogelijk geen sprake meer was van vrije wilsvorming, maar de notaris had zijn diensten moeten opschorten om hier nader onderzoek naar te doen. Handreikingen voor dit onderzoek zijn te vinden in het stappenplan wilsbekwaamheid.
De kamer vindt dat de notaris onvoldoende inzichtelijk heeft gemaakt op welke wijze hij deze onderzoeksplicht heeft ingevuld. Daardoor kan niet vastgesteld worden hoe de notaris in redelijkheid tot de conclusie kon komen dat hij zijn dienst moest weigeren. Dit is tuchtrechtelijk verwijtbaar. Het was beter geweest als de notaris wel op de mail van klaagster had gereageerd. Hij had rechtstreeks aan vader kunnen antwoorden. Dit punt is echter tuchtrechtelijk niet verwijtbaar.
De notariskamer legt de maatregel berisping op.
Kamer voor het notariaat Arnhem-Leeuwarden 14 juli 2023, ECLI:NL:TNORARL:2023:39
Opmerking
Een lastige zaak: vader zegt sterk afhankelijk te zijn van zijn dochter, maar lijkt wel achter de onterving van zijn zoon te staan. Ministerieplicht staat voorop, dus de notaris moet gegronde redenen hebben om dienst te weigeren en dat goed vastleggen in het dossier. Het onderzoek naar de wilsbekwaamheid en een uiteindelijke dienstweigering kunnen extra emoties oproepen, waardoor zaken anders overkomen dan ze bedoeld zijn. Het is goed om ook hier als notaris alert op te zijn.