Zij behandelden klassieke arresten met namen die mij nieuwsgierig maakten naar het verhaal erachter, zoals 'Kelderluik', 'Zutphense juffrouw', 'Struikelende broodbezorger' of 'Goudse bouwmeester'. Of standaardarresten met namen die voor altijd in het geheugen staan gegrift, zoals 'Lindenbaum/Cohen', 'Quint/Te Poel', 'Haviltex', 'Pikmeer' en 'Beklamel'. En natuurlijk mag in dit rijtje het arrest 'Notaris Slis-Stroom' over derdengelden niet ontbreken (NJ 1984,752).
Redelijk handelend
In de tuchtrechtelijke jurisprudentie gaat het over het handelen of nalaten van beroepsbeoefenaren, de invulling en naleving van gedrags- en beroepsregels en over 'hoe het heurt'. Dat laatste brengt mij bij de civielrechtelijke norm van de 'redelijk handelend en redelijk bekwame beroepsbeoefenaar' (HR 9 november 1990, NJ 1991/26 inzake Speeckaert/Gradener) en bij het begrip 'moresprudentie'.
De civielrechtelijke norm verschijnt steeds vaker in het tuchtrecht (in den brede, niet specifiek het notariële). Zo oordeelde het Hof van Discipline (ECLI:NL:TAHVD: 2013:260) dat de keuzevrijheid van een advocaat wordt begrensd door de professionele standaarden die in de beroepsgroep gelden: 'Die professionele standaard veronderstelt een handelen met de zorgvuldigheid die van een redelijk bekwame en redelijk handelende advocaat in de gegeven omstandigheden mag worden verwacht.'
Integriteit
Het begrip 'moresprudentie' beschreef Nyenrodecollega Raoul Wirtz in 2004 als volgt: 'Net als er een voortgaand verslag bestaat van de toepassingspraktijk van het recht, die systematisch wordt neergelegd in jurisprudentie, zou ook het gesprek over integriteit en alle afwegingen, keuzes en beslissingen moeten worden opgetekend. We zouden dit met een beetje fantasie 'moresprudentie' kunnen noemen.'
Diverse sectoren werken aan het ontwikkelen van moresprudentie. Zo stimuleert de Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants het gebruik ervan omdat het nieuwe inzichten oplevert over de uitwerking van de gedrags- en beroepsregels in de beroepsgroep. In de bancaire sector heeft de Rabobank een ethische commissie ingesteld waar ethische vragen en kwesties worden besproken. Dit levert moresprudentie op die als niet-bindend advies aan medewerkers wordt verstrekt. En de beroepsvereniging van professionals in het sociaal werk heeft een brochure 'Van Beroepscode naar Moresprudentie' opgesteld.
Ongelukken voorkomen
Een goede ontwikkeling. Ik zie moresprudentie als preventief instrument, behulpzaam om ongelukken te voorkomen. Zoals de gang naar de tuchtrechter, die altijd plaatsvindt als het kwaad al is geschied. Moresprudentie kan kleinschalig worden ontwikkeld, bijvoorbeeld op kantoorniveau. De kracht en het gezag van het instrument worden echter groter als de normen – de invulling van wat een 'redelijk handelend en redelijk bekwame beroepsbeoefenaar' in voorkomende gevallen moet doen – op een hoger niveau worden ingevuld. Bijvoorbeeld door de KNB. Daarnaast kan moresprudentie naast jurisprudentie een belangrijk (vormend) onderdeel van de notariële opleidingen uitmaken. It takes two to tango.