'Voorkom spitten in oude administraties'

Romantisch was de plek niet. Het verzoek wel. 'Wil je met me samenwonen?', vroeg Aad aan Marieke, midden in een lampenzaak. Marieke stond op het punt een nieuwe lamp te kopen voor haar appartement. 'Dat leek me geen verstandige aankoop als we samen ergens anders opnieuw zouden beginnen', zegt Aad. Inmiddels hebben ze samen een nieuwbouwappartement gekocht. Om alles goed te regelen, ook voor hun kinderen, wendden Aad en Marieke zich tot Jakob Heldring, notaris bij HJ Notariaat in Castricum. Aad en Marieke hebben ieder uit een eerdere relatie twee volwassen kinderen. Een belangrijk aspect bij de regeling was de afwikkeling van de nalatenschap van Aads overleden echtgenote.

Nieuwe start

Aad en zijn vrouw wilden na hun pensioen door Europa gaan reizen met een camper. Maar het lot besliste anders. In 2022 overleed Aads vrouw na een korte ziekte. Een jaar later vond Aad opnieuw het geluk, met Marieke. 'Wij wilden samen een nieuwe start maken, waarbij alles zowel voor de langstlevende van ons als voor onze kinderen perfect geregeld zou zijn', zegt Aad. Marieke: 'Als makelaar heb ik vaak gezien dat mensen daar niet genoeg bij stilstaan. Dan moeten ze hun huis verkopen als ze alleen komen te staan.'
'We zien in de notariële praktijk steeds vaker dat mensen opnieuw beginnen nadat hun partner is overleden of na een scheiding', zegt Heldring. 'Dan is het belangrijk om allereerst te kijken naar de nalatenschap van een overleden eerdere partner. Want als die niet goed wordt afgewikkeld, ontstaan er problemen als de langstlevende uit die verbintenis overlijdt. Aad en de twee kinderen waren erfgenaam van Aads echtgenote. De kinderen kregen na het overlijden een bedrag ter hoogte van de fiscale vrijstelling. De rest bleef achter de coulissen, dat is een te verwachten bedrag. Zo'n tweetrapsregeling komt vaak voor. Een prima regeling, maar je hebt nog wel wat af te wikkelen als de langstlevende overlijdt.'

Rompslomp

Om een nieuwe start voor Aad en Marieke mogelijk te maken – iets wat de vier kinderen hun van harte gunnen –, zorgde Heldring allereerst voor de afwikkeling van het testament van Aads overleden echtgenote. Samen met Aads kinderen stelde hij daarvoor vast wat de omvang en samenstelling van de totale nalatenschap was. 'Een oudere nalatenschap gaat altijd voor. Als die niet helemaal is afgewikkeld, dan zou Marieke mogelijk het huis moeten verkopen om de kinderen hun erfdeel te geven bij overlijden van Aad. Bovendien ontstaat een enorme administratieve rompslomp om tegen die tijd vast te stellen wat die nalatenschap precies is.'
Om dat allemaal te voorkomen, kozen Aad, Marieke en Aads kinderen ervoor schoon schip te maken. Heldring berekende de contante waarde van de nalatenschap, vanaf het moment van overlijden van Aads echtgenote in 2022. Dat is het bedrag dat de nalatenschap statistisch waard zou zijn op het verwachte moment van overlijden van Aad. Heldring: 'Natuurlijk is het enigszins nattevingerwerk, maar zo doe je dat op basis van de Successiewet. Fiscaal verandert er niets. De kinderen krijgen hun nalatenschap eerder. Daar moeten ze wel mee akkoord gaan, maar dat was in dit geval geen enkel probleem.'

Fusiegezin

Aad verkocht het huis waar hij met zijn echtgenote had gewoond. 'Dat was ik toch al van plan. En de kinderen, dertigers, kunnen het geld nu beter gebruiken dan later.' Drie dagen na de overdracht van het huis kwamen Aads kinderen de akte van aanvaarding tekenen. 'In die akte verlenen de kinderen kwijting aan hun vader voor de nalatenschap van hun moeder', legt Heldring uit. 'Formeel heet het: akte van vaststelling en uitkering bezwaard vermogen. Het is een contractuele rechtshandeling waaraan alle partijen meewerken. Ook is het een vaststellingsovereenkomst om onzekerheid en geschillen in de toekomst te voorkomen.' Aad en Marieke sloten ook een samenlevingsovereenkomst en Heldring stelde nieuwe testamenten voor hen op.
'De afwikkeling van zo'n eerste testament maakt onderdeel uit van de langstlevendenbescherming', vindt Heldring. 'Helaas wordt hier vaak niet aan gedacht, ook niet in het notariaat. Heb je te maken met een fusiegezin, zoals we dat noemen, dan zijn er twee vragen: hoe regel je het goed voor elkaar? En: hoe wikkel je een eventuele erfenis aan één of beide kanten af? Daarop moet je alert zijn, het komt steeds vaker voor. Als notaris moet je het hebben over zaken waar men zelf niet mee komt. Niet alleen een verklaring van erfrecht afgeven, maar kijken: hoe zit het met die boedel? Soms zijn er door meerdere huwelijken verschillende nalatenschappen af te wikkelen. Je kunt dingen maar beter regelen vóór je opnieuw start, want dan voorkom je problemen in de toekomst. Zoals uitzichtloos spitten in oude administraties, met de nodige kans op conflicten.'